Aan elkaar of los: zo schrijf je een samenstelling
“Schrijf ik deze woorden aan elkaar of los?” Lastig hè, al die spellingsregels? En Word geeft ook niet altijd het juiste antwoord. Zelfs als professioneel tekstschrijver moet ik nog weleens schrijfwijzen opzoeken. Maar ik heb een handige manier voor je om te ontdekken of je woorden aan elkaar schrijft. En ik geef je wat voorbeelden, zodat je niet meer hoeft te twijfelen tijdens het schrijven.
M’n tekstbureau heet dan wel Spatiecreatie, maar behalve ze creëren haal ik ook graag spaties weg. Bijvoorbeeld overbodige spaties in samenstellingen. Omdat dat de boodschap ten goede komt. Hoe dat zit leg ik uit in dit blog.
Wat is een samenstelling
Een enorm lang woord is vaak een samenstelling. Deze bestaat uit twee of meer woorden die ook zelfstandig kunnen voorkomen. Je schrijft samenstellingen in het Nederlands aan elkaar.
Lange woorden zijn soms wat moeilijker te lezen. Dus het is begrijpelijk dat je er een spatie tussendoor gooit. Maar daardoor krijgt je woord soms een andere betekenis. Kijk maar:
korte filmavond = een filmavond die niet lang duurt
kortefilmavond = avond waarop je korte films kunt kijken
Aan elkaar of los: ontdek het op deze manier
Waar wanneer schrijf je iets nou aan elkaar of los? Handige techniek: als je het woord hardop uitspreekt, waar ligt dan de klemtoon? Leg je de nadruk op 1 woord of op 2 woorden?
In een samenstelling hoor je maar één klemtoon.
Bij losse woorden hoor je meerdere klemtonen.
Zo werkt dat bij het voorbeeld met de filmavond:
Een filmavond die niet lang duurt = korte filmavond
De klemtoon ligt op korte én op film, dus het zijn 2 losse woorden.
Een avond waarop je korte films kunt kijken = kortefilmavond
De klemtoon ligt alleen op film, dus het is 1 woord.
Voorbeelden van aan elkaar of los schrijven
Een spatie kan dus veel verschil maken. Nog niet overtuigd? Dit zijn andere voorbeelden:
rode wijnglazen = wijnglazen die rood zijn
rodewijnglazen = glazen voor rode wijn
lange afstandsloper = afstandsloper van 2,5 meter lang
langeafstandsloper = iemand die lange afstanden loopt
Mexicaanse griepslachtoffer = een Mexicaan met griep
Mexicaansegriepslachtoffer = slachtoffer van Mexicaanse griep
Dag soep = een begroeting van je diner
Dagsoep = soep van de dag
vier jarigen = 4 mensen die jarig zijn
vierjarigen = kinderen van 4 jaar oud
hoge snelheidstrein = snelle trein met meerdere verdiepingen of een hoog dak
hogesnelheidstrein = trein die een hoge snelheid haalt
naakt schilderen = creatief doen in geboortekostuum
naaktschilderen = een naaktmodel schilderen
wilde rozenkweker = een nogal enthousiaste rozenkweker
wilderozenkweker = iemand die wilde rozen kweekt
Een streepje toevoegen aan samenstelling
Vind je die lange woorden nou helemaal niks? Voor de leesbaarheid van een samenstelling mag je een streepje (koppelteken) toevoegen. Bijvoorbeeld:
In een samenstelling met een naam erin:
LinkedIn-profiel, Squarespace-website (deze woorden mogen ook aan elkaar zonder streepje)
Bij Engelse woorden in een Nederlandse samenstelling:
last-minutereis, social-mediakanaal (deze woorden mogen ook aan elkaar zonder streepje)
Soms is een koppelteken in een samenstelling verplicht:
Als er 2 klinkers na elkaar staan en je het woord daardoor niet normaal uit je mond krijgt:
diplomauitreiking -> diploma-uitreiking
In een samenstelling met daarbinnen een woordgroep:
twee-onder-een-kapwoning, kant-en-klaarmaaltijd
In een samenstelling met gelijkwaardige delen:
zwart-witfoto, aan-uitknop
Voor en na afkortingen in een samenstelling:
tv-programma, LGBT-gemeenschap
Hulp met samenstellingen en tekstschrijven
Kom je er niet uit? Schakel mijn schrijfkennis in. Ik maak jouw teksten graag foutloos en begrijpelijk.
Geen webtekst-tips missen?
Krijg eens in de zoveel tijd tips voor je webteksten en online zichtbaarheid: